Peşə
Peşə, iş, məşğuliyyət ya da sənət — insanın fiziki və mənəvi qüvvəsinin tətbiq sahəsi olub, xüsusi hazırlıq və iş təcrübəsi nəticəsində nəzəri biliklərə və təcrübi vərdişlərə yiyələnmiş insanın əmək fəaliyyətidir.
Əməyin ilk bölgüsü müəyyən insan qruplarının və ya fərdin heyvandarlıqla və əkinçiliklə məşğul olması ilə başlandı. Qrupların və ya fərdlərin birinin heyvandarlıq, digərlərinin isə əkinçilik məhsullarına ehtiyacı yarandı. Beləliklə əmək məhsullarının mübadiləsi prosesi başlandı. Müxtəlif məhsulların mübadiləsi tədricən mürəkkəb xarakter aldıqca, yeni peşələrə, yəni tacirlərə ehtiyac yarandı. Bu peşə sahibləri əmək məhsullarının mübadiləsi ilə məşğul olmağa başladılar. Cəmiyyətin sonrakı inkişafı nəticəsində müxtəlif sənətlər və sənətkarlar, ovçular, dəmirçilər, daşyonanlar, xarratlar, dərzilər və sairə meydana cıxdı və bu da əmək bölgüsündə növbəti mühüm mərhələ oldu.
Hər hansı bir peşə (ixtisas) müəyyən qabiliyyət tələb edir, peşələrin (ixtisasların) hamısı üçün isə zəruri olan qabiliyyətlərin, məsələn, yaradıcılıq qabiliyyətinin olması vacibdir. Müəyyən peşəni və ya ixtisası öyrənmək və bu sahədə uğurla çalışmaq üçün insan peşənin şəxsiyyət qarşısında qoyduğu tələblərə uyğun olmalıdır və peşə (ixtisas) seçən şəxslərdən konkretlik, dəqiqlik, icra intizamı, səliqəlik tələb olunur. Bu keyfiyyətlər bəzən bir çox sahələrdə böyük əhəmiyyət kəsb etmir, lakin texnika ilə işləyən şəxslər üçün həyati əhəmiyyətə malikdir.
Aviasiya sığortası
Aviasiya sığortası — daxil olmaqla sığorta:
aviasiya müəssisəsinin (aviaşirkətin) risk sığortası;
aviasiyada məhsul məsuliyyətinin sığortası.
Aviasiya sığortası 20-ci əsrin əvvəllərində yaranmış və mülki aviasiyanın inkişafı, təyyarələrin sayının artması və yüklərin və sərnişin daşınmasının həcmi sayəsində ikinci yarısında ən yüksək zirvəyə çatmışdır.
Aviasiya sığortasının bir xüsusiyyəti itkilərin fəlakətli xarakteri və müvafiq olaraq böyük miqdarda sığorta ödənişləridir. Bu səbəbdən bəzən sığorta hovuzlarında qruplaşdırılan böyük sığorta şirkətləri bu sığorta ilə məşğul olurlar. Demək olar ki, bütün aviasiya riskləri bu sığorta növü üçün balanslı sığorta portfeli əldə etmək üçün təkrar sığorta olunur.
== Aviaşirkətin risk sığortası ==
Aviaşirkətlərin risk sığortasına daxildir
Kasko sığortası və ya bir təyyarənin əmlak növü kimi sığortası;
Təyyarə sahibinin məsuliyyət sığortası;
Ekipaj sığortası;
Hava yüklərinin sığortası
digər risklər.
Sığorta gövdəsi sığortası yerdə, havada, suda və ya nəqliyyat zamanı baş vermiş qəza nəticəsində təyyarənin itirilməsi və ya zədələnməsini əhatə edir. Aviasiya gövdəsinin standart şərtləri hərbi risklər, terror aktları, zorakılıq və ya təxribat, tətillər, vətəndaş iğtişaşları, təyyarənin tutulması və hakimiyyət orqanlarının qərarı ilə çıxarılmasını istisna edir
Müharibə riskləri kimi standart sığorta ilə bağlı bəzi istisnalar ayrı bir müqavilə əsasında sığortalana bilər.
Aviaşirkətdəki risklərin sığortasına istehsaldakı fasilələrdən sığortalanma və mühərrik komponentlərinin pozulmalarından sığorta da daxildir.
== Aviaşirkətlərin məsuliyyət sığortası ==
Aviaşirkətin məsuliyyət sığortası, əksər ölkələrdə və müvafiq olaraq xaricə uçarkən aviaşirkətlər dəymiş ziyana görə üçüncü şəxslərin qarşısında məsuliyyətlərini sığortalamağa borcludurlar
Sərnişinlərin ölümü və baqajın itirilməsi və ya zədələnməsi halında minimum məsuliyyət dərəcəsini təyin edən Daşıyıcıların Məsuliyyəti haqqında Varşava Konvensiyası var.
Culfa (peşə)
Culfa — Əl hanasında pambıq parça toxuyan şəxs, toxucu.
Culfa peşəsi qədimdən Azərbaycan ərazisində geniş yayılmış peşə olub.
Culfa peşəsi ilə bağlı bir neçə atalar sözü mövcuddur: "Culfa kəfənsiz ölər; Culfa olmamış kələf oğurlar; Atıcı culfadan geri qalmaz, bir-birindən haqq almaz.".
Nökər (peşə)
Nökər, qulluqçu və ya xidmətçi — müxtəlif ev işləri görənlər və ümumiyyətlə işəgötürənin evində yaşayan şəxs. Böyük evlərdə müxtəlif vəzifələri yerinə yetirən çox sayda nökər ola bilər. Onlar çox vaxt daxili bir iyerarxiya meydana gətirirlər.
Nökər sözü Azərbaycan dilinə monqol dilindən keçmişdir, mənası "dost", "yoldaş" deməkdir. Monqol əyanlarının silahlı dəstəsinin üzvləri olan nökərlərdən götürülmüşdür. XIV əsrdən nökər ifadəsi Azərbaycanda, İranda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır.
The Duties of Servants; by a member of the aristocracy, author of 'Manners and Rules of Good Society'. London: F. Warne & Co., 1894
A Few Rules for the Manners of Servants in Good Families. Ladies' Sanitary Association, 1901
The Servants' Practical Guide: a handbook of duties and rules; by the author of 'Manners and Tone of Good Society'. London: Frederick Warne & Co., [1880]
The Management of Servants: a practical guide to the routine of domestic service; by the author of "Manners and Tone of Good Society." (the same work under a different title)
Dawes, Frank (1973) Not in Front of the Servants: domestic service in England 1850–1939.
Peşə xəstəlikləri
Peşə xəstəlikləri — zərərli istehsal faktorlarına məruz qalma nəticəsində yaranan xəstəliklər. BƏT mütəxəssislərinə görə, Rusiya Federasiyasında hər il təxminən 190 min insan pis iş şəraitinə görə ölür. Rus peşə patoloqlarına görə, 1930-cu illərdən bəri Rusiya Federasiyasında qeydə alınan peşə xəstəliklərinin sayı sistematik olaraq azaldılmışdır, nə baş verdiyinin obyektiv mənzərəsi olmaması və stimullaşdırmaq üçün adekvat bir dövlət siyasətinin iş şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün işəgötürənlərin inkişafına mane olur.
Peşə xəstəliklərinə yalnız peşə fəaliyyəti kontekstində meydana gələn və ya bu peşədə ümumi populyasiyada və ya digər işçi qruplarında daha çox rast gəlinən xəstəliklər aiddir .
Bir neçə ölkədə işçinin təzminat və ya müavinət almağa haqq qazandığı peşə xəstəlikləri siyahısı var. Bu siyahıya daxil olmayan xəstəliklər üçün kompensasiya verilmir. Bu səbəbdən rəsmi siyahılara daxil edilməyən peşə mənşəli xəstəlikləri təsvir etmək üçün "peşə səbəb olduğu xəstəliklər" ifadəsi istifadə olunur. Bir çox ölkənin qanunvericiliyində müəyyən bir xəstəliyin işçinin iş şəraitində olmasından qaynaqlandığı fərziyyəsi mövcuddur və xəstəliyin başqa bir səbəbə görə olduğunu sübut etmək işəgötürənin və ya sığortaçının işidir.
Qarşısının alınması tədbirləri, qıcıqlandırıcıyı iş yerindən kənarlaşdırmaqla və ya qapalı sistemlərdə və ya avtomatlaşdırmada güclü qıcıqlandırıcı maddələr istifadə edərək texniki qoruma yolu ilə qıcıqlandırıcı görünüşünü aradan qaldırmaq, qıcıqlandırıcıyı dəyişdirmək və ya çıxarmaq və işçilərin şəxsi müdafiəsini əhatə edir.
Peşə xəstəliklərinin qarşısını almaq və onlara nəzarət etmək üçün əksər ölkələr müvafiq qanunlarını nəzərdən keçirir və yeniləyirlər, əksəriyyəti peşə xəstəlikləri qanunlarının pozulmasına görə cərimələri əhəmiyyətli dərəcədə artırırlar.
Çapar (peşə)
Çapar (Farsca:چاپار) və ya Çaparlar yol boyu hər stansiyada təzə ləvazimatlar və atlarla təmin olunan təcili kuryerlər idilər ki, özləri tədarük almadan və ya atlarının dincəlməsini gözləmədən yollarını tez bir zamanda tamamlasınlar.
Herodot eramızdan əvvəl 440-cı ildə yazır:
"Nə qar, nə yağış, nə istilik, nə də gecənin qaranlığı bu məmurların işlərini tez bir zamanda yerinə yetirməsinə mane ola bilməz. Birinci Çapar tez bir zamanda ikinci Çapara çatdırır, ikinci üçüncünə çatdırır və ... beləliklə məktub məqsədə çatır, Yunanların Hefest məbədinə çatdırmaq üçün əllərində tutduqları Olimpiya məşəli kimi. "Əhəmənlər bu növ ata "Aq Qaroy" (Yunanca: Ἀγγαρήιον) deyirlər."
Çaparların "Çapar Xana" binalarında yeni ləvazımları təmin edilərdi. "Çapar Xana" Əhəmənlər dövründə istifadə olunan poçt xidməti üçün bina adı. Sistem, Əhəmən İmperiyasının qurucusu II Kir tərəfindən icad edildi və daha sonra I Dara tərəfindən inkişaf etdirildi və imperyada kral ünsiyyət üsulu olaraq quruldu. Hər bir "Çapar Xana", əsasən Sardisdən Susaya qədər uzanan, imperyada böyük şəhərlərinin əksəriyyətini birləşdirən 2500 km uzunluğundakı qədim magistral yol olan Kral Yolu boyunca yerləşən bir stansiya idi.
Həyatın yaşam sığortası
Həyatın yaşam sığortası (ing. endowment insurance) – sığortalıya müqavilə müddətinin sonunda və ya sığortalının ölümündən sonra nominal dəyəri ödəyən həyat sığortasının bir növü. Həyatın yaşam sığortası sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddətdə sığortaolunanın vəfat etdiyi və ya sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş yaşa / müddətə qədər yaşadığı halda sığorta ödənişinin həyata keçirilməsini ehtiva edir.
Həyatın Yaşam Sığortası siyasəti sabit aylıq ödənişlərin edildiyi müddətdə risksiz, zəmanətli gəlir vəd edir. Bu sığorta məhsulunun əsas əhəmiyyəti, ilk növbədə, əmək müqavilələrinin rəsmiləşdirilməsi, əmək müqavilələrinin bağlanmasının zəruriliyi və tətbiq edilən vergilərin, məcbur dövlət sosial sığorta haqlarının çalışanların mənafeyinə olması barədə maarifləndirməkdir.
“Həyatın Yaşam Sığortası” Sosial sığorta haqqında qanunun 15-ci maddəsi və Vergi Məcəlləsinin 116-cı maddəsinə əsaslanır.
=== Sığorta məhsulunun anlayışı ===
Müqavilə müvafiq lisenziyaya malik həyat sığortası şirkəti ilə, əsasən, işəgötürənlə əmək müqaviləsi əsasında işləyən şəxslər arasında bağlanır. İstənilən müəssisə, təşkilat və idarədə çalışan şəxs bu sığorta məhsuluna qoşula bilər və müqavilə əsasən, ikitərəfli (sığortaçı ilə sığortalı arasında) bağlanır.
Sığortaolunan həyatın yaşam sığortası müqaviləsində nəzərdə tutulmuş müddətin sonuna qədər yaşadığı (və ya müqavilədə nəzərdə tutulmuş yaşa çatdığı) təqdirdə, sığortaçıdan müqavilədə nəzərdə tutulmuş sığorta məbləği çərçivəsində sığorta ödənişi alır. Sığortaolunan həmin müddətdə vəfat etdiyi təqdirdə isə sığorta məbləği faydalanan şəxsə (yəni sığortaolunanın varisinə) ödənilir.
Peşə (film, 2006)
"Məzməzə" — Asif Abramovun rejissoru olduğu 2006-cı ildə çəkilən 10 qısametrajlı bədii süjetdən ibarət olan Azərbaycan uşaq satirik kinojurnalıdır.
Bütün süjetlərin bəstəkarı Vüqar Camalzadə, "Atama deyərəm" süjetindən başqa, digər bütün süjetlərin ssenaristi Müşfiq Hətəmov, operatoru isə Samir Həsənovdur. Hər bir süjet 3–8, ümumilikdə isə 38 dəqiqədən ibarətdir.
Film dərsə qulaq asmayan dəcəl şagirdlərdən bəhs edir.
Ssenari müəllifi: Arzu Soltan
Rejissor: Asif Abramov
Operator: Yusif Şəfiyev
Bəstəkar: Vüqar Camalzadə
Prodüser: Tural Məmmədov
Aynur Məmmədova — müəllimə
Taleh Səmədov — dəcəl
Vimeo-da izlə
Myvideo.az-da izlə Arxivləşdirilib 2017-06-14 at the Wayback Machine
Ssenari müəllifi: Elşən Həsənzadə
Rejissor: Asif Abramov
Operator: Samir Həsənov
Qrim edən: Maqsud Məmmədov
Montaj edən: Aqil Əliyev
Bəstəkar: Vüqar Camalzadə
Musiqi tərtibatı: Mahir İbrahimov
Redaktor: Nazpəri Məmmədova
Filmin direktoru: Saleh Məmmədov
Prodüser: Müşfiq Hətəmov
Ruhəngiz Qasımova — nənə
Mübariz Tağıyev — baba
Murad Dadaşov — ata
İranə İlkin — ana
Cahid Məmmədov — uşaq
YouTubeda izlə
Filmdə anasını bulvarda itirən uşağın başına gələn əhvalat əks etdirilir. Kinosüjetdə uşaqlarına biganə yanaşan analar və televiziya kanallarındakı açıq-saçıqlığın uşaqların tərbiyəsini pozması tənqid edilir.
Ssenari müəllifi: Arzu Soltan
Rejissor: Asif Abramov
Operator: Samir Həsənov
Qrim edən: Maqsud Məmmədov
Montaj edən: Aqil Əliyev
Bəstəkar: Vüqar Camalzadə
Musiqi tərtibatı: Mahir İbrahimov
Redaktor: Nazpəri Məmmədova
Filmin direktoru: Saleh Məmmədov
Prodüser: Müşfiq Hətəmov
Könül Mehrəliyeva — ana
Rəşid Əbdül Vahid — uşaq
Günay İsmayılova — uşaq
YouTubeda izlə
Əzəli düşmən olan iki aktyor rol xatirinə bir-birilərinə əziz dost deyirlər. Hətta belə vəziyyətdə belə çəkiliş arası yapışırlar bir-birilərinin yaxasından. Bəzən böyüklərdə də belə olur.
Ssenari müəllifi: Elşən Həsənzadə
Rejissor: Asif Abramov
Operator: Samir Həsənov
Qrim edən: Maqsud Məmmədov
Montaj edən: Zumrad Muradov
Bəstəkar: Vüqar Camalzadə
Musiqi tərtibatı: Mahir İbrahimov
Redaktor: Nazpəri Məmmədova
Filmin direktoru: Saleh Məmmədov
Prodüser: Müşfiq Hətəmov
İntiqam Soltan — rejissor
Kərəm Sərxanoğlun — aktyor
Kənan Sərxanoğlu (Kənan Quliyev kimi) — aktyor
Vimeo-da izlə
Film marşrut avtobuslarda pulyığan uşaqlardan bəhs edir.
Təbriz Peşə Muzeyi
Təbriz Peşə Muzeyi — 2017-ci ildə təbrizli heykəltaraş, yazıçı və kolleksiyaçı Rza Sarabi Əqdəmin təşəbbüsü ilə fəaliyyətə başlayan və Azərbaycanın tarixi peşələrini özündə əks etdirən muzey. Üç illik fəaliyyətindən sonra 18 may 2020-ci ildə Beynəlxalq Muzeylər Günündə bağlanması insanların etirazına səbəb olub.
Təbriz Peşə Muzeyi təbrizli heykəltaraş, yazıçı və tədqiqatçı alim Rza Sarabi Əqdəmin öz cəhdi ilə təsis edilib. Muzeyin açılışı 2017-ci ilin 11 may tarixində baş tutub. Muzeydə Azərbaycanın tarixi peşələrini özündə əks etdirən eksponatlar yer alıb. Bundan başqa eksponatlar arasında Tomas Edisonun əl işığı lampası, Yaxın Şərqdə bərabəri olmayan fənər kolleksiyası, Teymurilər dövrünə aid Quran kitabı, Türkmənçay müqaviləsindən sonra Qacar və çar sərhədlərinin xəritəsi, Nasist dövrünə aid Almaniya səfirliyindən alınan əşyalar və müxtəlif tarixi dövrlərin silahları kimi əsərlər mövcuddur.
3 il ərzində muzey tamamilə pulsuz fəaliyyət göstərib. Bundan başqa bu illər ərzində dövlət və rəsmilər tərəfindən də muzeyin fəaliyyətinə dəstək verilməyib. Muzeyin təsisçisi Rza Sarabi Əqdəm qeyd edib ki bu illər ərzində rəsmilərdən yalnız boş vədlər və quru təşviq görüb. Bir neçə xarici ölkədən və İranın bəzi böyük şəhərlərindən kolleksiyalarını satmaq üçün təkliflər aldığına baxmayaraq kolleksioner bu təklifləri qəbul etməyib.